مهریه چیست؟ بررسی جامع
تاریخ آخرین بروزرسانی: 10 دی 1403 - ساعت 19:53
زمان مورد نیاز برای مطالعه: 2 دقیقه
تعریف مهریه در اسلام جایگاه قانونی مهریه در ایران اهداف تعیین مهریه
مهریه، یکی از مهم‌ترین ارکان ازدواج در اسلام و قوانین ایران، به‌عنوان یک حق شرعی، قانونی و اجتماعی برای زنان تعریف شده است. این تعهد مالی یا غیرمالی که در هنگام عقد نکاح تعیین می‌شود، اهدافی همچون تضمین حقوق زن، ایجاد تعهد در زندگی زناشویی و احترام به جایگاه زن را دنبال می‌کند.
تعریف مهریه در اسلام
مهریه در آموزه‌های اسلامی به‌عنوان نشانه‌ای از احترام به مقام زن و پشتوانه‌ای مالی در صورت بروز مشکلات زندگی مشترک مطرح شده است. قرآن کریم در آیه ۴ سوره نساء، به پرداخت مهریه توصیه می‌کند:
*"وَآتُوا النِّسَاءَ صَدُقَاتِهِنَّ نِحْلَةً"*
(مهریه زنان را با خشنودی و به‌طور کامل به آن‌ها بدهید.)
پیامبر اسلام (ص) نیز سادگی و تعادل در تعیین مهریه را توصیه کرده‌اند:
*"بهترین ازدواج‌ها آن است که مهریه آن سبک باشد."*
جایگاه قانونی مهریه در ایران
مطابق ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی ایران:
*"به مجرد عقد، زن مالک مهریه می‌شود و می‌تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید."*
این ماده تأکید دارد که زن از لحظه عقد مالک مهریه است و می‌تواند در هر زمان آن را مطالبه کند.
اهداف تعیین مهریه
1. حمایت مالی: مهریه به‌عنوان پشتوانه‌ای برای زن در شرایطی مانند طلاق یا فوت همسر عمل می‌کند.
2. تقویت تعهد: مهریه تعهد و مسئولیت‌پذیری مرد در زندگی زناشویی را نشان می‌دهد.
3. حفظ شأن زن: تعیین مهریه بر اهمیت جایگاه زن در خانواده تأکید دارد.
4. پیشگیری از سوءاستفاده: مهریه به‌عنوان ضمانتی برای جلوگیری از رفتارهای نادرست در زندگی مشترک محسوب می‌شود.
انواع مهریه
مهریه به سه دسته اصلی تقسیم می‌شود:
1. مهریه نقدی: شامل پول، سکه طلا یا ارز.
2. مهریه غیرنقدی: شامل املاک، خودرو یا دارایی‌های ارزشمند دیگر.
3. مهریه معنوی: مانند تعهد به آموزش قرآن یا سفر حج.
مهریه عندالمطالبه
این نوع مهریه به زن حق می‌دهد در هر زمان، بدون محدودیت، مهریه خود را مطالبه کند. مرد موظف است در صورت درخواست، آن را پرداخت کند.
مهریه عندالاستطاعه
در این نوع، پرداخت مهریه مشروط به توانایی مالی مرد است. اگر مرد به دلایل مالی قادر به پرداخت نباشد، پرداخت به تعویق می‌افتد.
نتیجه‌گیری
مهریه، به‌عنوان یک سنت دینی و قانونی، ابزار مهمی برای حمایت از حقوق زنان است. آگاهی از جنبه‌های مختلف مهریه، به زنان و مردان کمک می‌کند تا تصمیمات آگاهانه‌تری در زندگی زناشویی اتخاذ کنند.